Xuân Quỳnh là nữ nhà thơ tài giỏi của nền văn chương Việt Nam, mang tư duy mới mẻ, khoáng đạt của mình, bà đã thổi 1 luồng gió mới vào kho tàng thơ văn. Nổi bật trong các sáng tác của của bà là bài thơ Sóng).
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và yên lẽ
Sông ko hiểu nổi mình
Sóng sắm ra tận bể”
Tính từ trái nghĩa “dữ dội - dịu êm, rầm rĩ - im lẽ” trình bày những thái cực đối lập của con sóng. Đó cũng là các tâm cảnh khác nhau của người con gái trong tình yêu.
Mượn hình ảnh chiếc sông không hiểu chính mình bắt buộc sắm ra biển khơi rộng lớn mua câu trả lời để xa xăm kể về tâm sự của người con gái trong tình ái luôn trăn trở phổ biến điều và sở hữu nguyện vọng lớn lao là khám phá được các băn khoăn đó.
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Con sóng: ngàn năm vẫn thế, vẫn tính chất, đặc điểm đấy không bao giờ thay đổi.
Người con gái: khát vọng tình ái luôn thường trực, rạo rực; bao nhiêu năm vẫn hướng về tình yêu, về người yêu.
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?”
Trước biển lớn, người con gái suy tư về tình ái của mình. Câu hỏi tu từ: “Từ nơi nào sóng lên?” là nghĩ suy của cô gái về nguồn gốc của tình yêu.
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió khởi đầu từ đâu?
Em cũng ko biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Tự vấn về nguồn gốc của con sóng: sóng khởi đầu từ gió còn gió khởi đầu từ đâu thì không lí giải được. Sự lí giải, giải nghĩa về cội nguồn của sóng dẫn tới giải nghĩa cội nguồn của tình yêu. Tình yêu đầy bí hiểm không thể giảng giải được cỗi nguồn của nó, thời điểm mà nó bắt đầu.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ tới anh
Cả trong mơ còn thức”
Tâm trạng nhớ nhung da diết, khắc khoải của con sóng, dù con sóng ở bất cứ nơi nào vẫn chỉ nhớ về bờ, hướng về ngày ngày đêm đêm cho tới khi vào được tới bờ.
Người con gái luôn một lòng một dạ hướng về người mình yêu thương, nhấn mạnh nỗi nhớ liên miên luôn thường trực. Nỗi nhớ đó theo họ cả vào trong mộng, sống trong giấc mơ của họ. Đó ko chỉ là tấm lòng thủy chung sâu sắc đẹp của người con gái mà còn là khao khát tình yêu, được biểu hiện yêu thương sở hữu bồ của mình.
“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - 1 phương”
“Dẫu…” lặp cấu trúc khẳng định dứt khoát nỗi nhớ và niềm tin tuyệt đối vào tình yêu. Dù cho đi đến bất cứ nơi nào thì trong lòng người con gái đấy cũng luôn hướng về bồ vì trong tim cô người tình là phương hướng độc nhất dẫn lối cho cô vượt qua tất cả khoảng cách, toàn bộ khó khăn.
“Ở ko kể kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời phương pháp trở”
Con sóng dù ở bên cạnh khơi xa thế nào, dù khó khăn thế nào cũng vẫn chọn được đến bến bờ. Người con gái dù đa sầu đa cảm, suy tư trăn trở thế nào cuối cùng rồi cũng sẽ được hạnh phúc.
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”
Người con gái đấy còn nhiều lo lắng, trăn trở: năm tháng còn rất dài, biển kia mông mênh đến đâu nhưng liệu có đủ sức để giữ những đám mây ở lại bên mình mãi mãi?
Người con gái dù sở hữu yêu rộng rãi tới đâu, sở hữu khát khao rộng rãi tới đâu nhưng liệu sở hữu giữ được người yêu, được ái tình này ở lại cùng mình và vẫn nguyên vẹn như lúc đầu?
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển to tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Khi con sóng tan ra thành những bọt nước nhỏ sẽ được ở lại với biển khơi mãi mãi, sẽ ko còn những đau khổ, các lo lắng. Đó cũng là ước muốn của người con gái, khao khát được sống có tình yêu, sở hữu người mình yêu thương trọn đời trọn kiếp. Mượn nét tương đồng của con sóng để thể hiện nội tâm của người con gái trong tình ái giúp bạn đọc dễ mường tượng ra và với những liên tưởng thú vị.
Sóng là bài thơ tiêu biểu của Xuân Quỳnh và của thơ ca Việt Nam hiện đại viết về đề tài tình yêu. Nhiều năm tháng qua đi nhưng bài thơ vẫn giữ nguyên giá trị ban sơ và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.
10. Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
“Làm sao sống được mà ko yêu
Không nhớ không thương 1 kẻ nào”
(Bài thơ tuổi nhỏ – Xuân Diệu)
Đó cũng là lý do ái tình được đưa vô cùng phổ biến vào trong thơ ca và nghệ thuật, trở nên nguồn cảm hứng bất tận mang nhiều thi nhân. Có vô cùng rộng rãi các nhà thơ, nhà văn từng viết về tình yêu trong đấy không thể ko kể tới cây bút thơ tình tuyệt vời của nền văn học Việt Nam - Xuân Quỳnh - nhà thơ trưởng thành từ cuộc kháng chiến chống Mỹ đã diễn tả tình cảm người con gái qua bài thơ “Sóng”.
Khi kể tới tiếng tăm của Xuân Quỳnh, từ trong tâm thức của mỗi bồ văn học đều biết tiếng thơ bà là tiếng nhắc nhân hậu, thủy chung, giàu trực cảm, thiết tha khát vọng hạnh phúc đời thường và Sóng là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách văn học đặc biệt đó. Năm 1967, nhân 1 một chuyến đi thực tế ở biển Diêm Điền (Thái Bình), khi đứng trước biển khơi rộng lớn, những tâm sự tình cảm của bà được phân trần qua những vần thơ và ấy là cơ sở để Sóng ra đời. Bài thơ được in trong tập “Hoa dọc chiến hào”. Bài thơ là sự đan xen giữa hình ảnh Sóng và hình ảnh “em” - người con gái trong tình yêu. Mở đầu bài thơ tác giả với tới cho độc giả những trạng thái khác nhau của con sóng:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và im lẽ
Sông ko hiểu nổi mình
Sóng tậu ra tận bể”
“dữ dội - dịu êm, ồn ã - yên ổn lẽ” là những tính từ trái nghĩa thể hiện những thái cực đối lập của con sóng: sở hữu lúc nhân đức dịu dàng nhưng cũng với khi vô cộng dữ dội. Đó cũng là các tâm trạng khác nhau của người con gái trong tình yêu, họ luôn dịu dàng, nhỏ nhẹ với tình yêu, mang người tình của mình nhưng cũng sở hữu khi họ trở nên mạnh mẽ, cương trực trước tình yêu ấy. Hình ảnh loại sông ko hiểu chính mình bắt buộc sắm ra biển khơi rộng lớn tìm câu trả lời cũng chính là tâm tình của người con gái luôn trăn trở, suy tư phổ biến điều và mang nguyện vọng là khám phá được các điều lớn lao hơn trong tình yêu.
Bốn câu thơ tiếp theo nỗi khát vọng của người con gái:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Con sóng từ ngàn năm vẫn thế, vẫn tính chất, đặc điểm đó không bao giờ thay đổi. Và người con gái cũng vậy khát vọng tình yêu luôn thường trực, rạo rực trong trái tim, bao nhiêu năm vẫn hướng về tình yêu, về người yêu.
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?”
Khi đứng trước biển lớn, người con gái với những suy tư về tình yêu của mình. Câu hỏi tu từ: “Từ nơi nào sóng lên?” không chỉ là thắc mắc về cội nguồn của con sóng, về nơi con sóng khởi đầu mà đấy còn là thắc mắc về cỗi nguồn của tình yêu, về nơi tình yêu bắt đầu.
Sau những thắc mắc đó là lời lí giải của tác giả:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng ko biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Lí giải được nguồn cơn của sóng thì dễ bởi “Sóng khởi đầu từ gió”nhưng để hiểu “Gió bắt đầu từ đâu” thì nhà thơ lại ngắc ngứ “Em cũng ko biết nữa”. Cũng như tình ái của anh và em nó đến rất bất ngờ và tự dưng bởi “Tình yêu đến trong đời không báo động”. Câu thơ “Em cũng không biết nữa” như một mẫu lắc đầu nhè nhẹ, bâng khuâng và phân vân. Em và anh yêu nhau bao giờ? Câu hỏi này muôn đời ko ai lí giải nổi nhất là những giới trẻ đang yêu và si mê trong men tình ái. Tình yêu là vậy, khó lí giải, khó định nghĩa.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ tới anh
Cả trong mơ còn thức”
Con sóng dù ở bất cứ nơi nào, dù ở không tính khơi xa hay ở trên mặt nước thì vẫn luôn có tâm cảnh nhớ nhung da diết, khắc khoải bến bờ của nó, hướng về bờ ngày đêm ngày đêm cho tới khi gặp được bến bờ. Người con gái cũng vậy, họ luôn một lòng 1 dạ hướng về người mình yêu thương dù ở bất cứ nơi nào, bất nhắc ngày hay đêm. Nỗi nhớ đó theo họ cả vào trong mộng, sống trong giấc mơ của họ. Đó không chỉ là tấm lòng thủy chung sâu sắc đẹp của người con gái mà còn là khát khao tình yêu, được biểu đạt yêu thương với ý trung nhân của mình.
Khổ thơ tiếp theo như 1 lời khẳng định chắc nịch về tấm lòng của người con gái:
“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương”
Thế giới của Anh và Em không ngừng chiều dài Bắc - Nam, không khoanh vùng địa bàn mà nơi nào cũng mang nỗi nhớ thường trực của tình yêu vĩnh viễn. Dù cho đi đến bất cứ đâu thì trong lòng người con gái ấy cũng luôn hướng về người thương vì trong tim cô ý trung nhân là phương hướng độc nhất dẫn lối cho cô vượt qua tất cả khoảng cách, hầu hết khó khăn.
Tiếp theo lời khẳng định là nguyên lí chắc nịch của con sóng:
“Ở ko kể kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời bí quyết trở”
Ở ko kể khơi xa nơi trăm ngàn con sóng sớm hôm ko biết mỏi đang vượt qua giới hạn ko gian thăm thẳm muôn vời bí quyết trở để hướng vào bờ ôm nỗi yêu thương. Cũng như em muốn được gần bên anh, được hòa nhịp vào trong tình yêu sở hữu anh. Tình yêu của người con gái thật mãnh liệt, nồng nàn. Sóng xa vời bí quyết trở vẫn chọn được đến bờ như mua về cội nguồn yêu thương, cũng như anh và em sẽ vượt qua hầu hết cạnh tranh để tới có nhau, để sống trong hạnh phúc trọn vẹn của lứa đôi.
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”
Những từ “tuy dài thế – vẫn đi qua – dẫu rộng” như cất chứa ở trong nó ít đa dạng nỗi âu lo: Biển kia mênh mông tới đâu nhưng liệu với đủ sức để giữ những đám mây ở lại bên mình mãi mãi? Người con gái dù với yêu nhiều tới đâu, mang khao khát đa dạng đến đâu nhưng liệu có giữ được người yêu, được tình yêu này ở lại cộng mình và vẫn nguyên lành như lúc đầu? Tuy thế thi sĩ vẫn tin tưởng ở tấm lòng hiền lành và tình ái tình thực của mình sẽ vượt qua mọi như áng mây kia như năm tháng kia. Có thể kể Xuân Quỳnh yêu thương tha thiết, mãnh liệt nhưng cũng thức giấc táo nhận thức dự cảm các trắc trở, thử thách trong tình yêu; đồng thời cũng tin tưởng vào sức mạnh tình yêu sẽ giúp người nữ giới vượt qua thử thách tới mang bến bờ hạnh phúc.
Cuối cùng là ước vọng được sống trọn sở hữu tình ái của người con gái:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển to tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Khi con sóng tan ra thành những bọt nước nhỏ sẽ được ở lại mang biển khơi mãi mãi, sẽ ko còn các đau khổ, những lo lắng. Đó cũng là ước muốn của người con gái, khao khát được sống với tình yêu, sở hữu người mình yêu thương trọn đời trọn kiếp.
Xuân Quỳnh đã sắm được 1 phương pháp kể riêng để diễn đạt tình yêu, những dung động của lòng mình mang một giọng thơ nhắc lể, tâm tình vừa êm ái, nhẹ nhàng vừa thiết tha. Âm hưởng, nhịp độ bài thơ ngân nga do sự phối âm, phối vần tài giỏi như những con sóng cứ nối nhau không dứt. Bài thơ bởi vậy với cả âm vang của sóng, gió thiên nhiên và sóng của tâm hồn.
Sóng là bài thơ điển hình của Xuân Quỳnh và của thơ ca Việt Nam tiên tiến viết về đề tài giỏi yêu. Nhiều năm tháng qua đi nhưng bài thơ vẫn giữ nguyên giá trị ban sơ và để lại ấn tượng sâu sắc đẹp trong lòng độc giả.
11. Cảm nhận bài thơ Sóng
Tình yêu lứa đôi, tình cảm vợ chồng… đó là đề tài vô tận được các thi sỹ, nhạc sỹ, nhà văn khai thác, biểu thị dưới nhiều góc độ khác nhau. Các nhà văn, nhà thơ thường duyệt những hiện tượng, qui luật ngẫu nhiên trong cuộc sống hay nhưng vật sắp gũi, thân quen để ví von, ẩn dụ khi nói về tình yêu. Như nhà thơ Nguyễn Trung Kiên sử dụng hình tượng “Đôi dép” để triết lý sâu nhan sắc về sự gắn bó, thủy chung, son sắt trong tình yêu. Nhà thơ Vũ Cao thì ví ái tình lứa đôi như “Núi đôi” không thể chia lìa “núi chồng, núi vợ đứng song đôi”; nhà thơ Trần Hòa Bình vô tình nhìn thấy 1 dòng lá rụng giữa mùa thu cũng mang bài thơ hay “Thêm một” để chiêm nghiệm về cuộc đời, về tình yêu…
Nhưng mang lẽ, hình tượng được đề cập tới khá phổ biến và biểu đạt được sự tinh tế, thắm thiết nhưng dữ dội, mãnh liệt của ái tình đấy là hình tượng Biển và Sóng. Và, 1 trong những nhà thơ sở hữu các bài thơ hay đề cập về ái tình bằng sự hệ trọng đến khéo léo, tài ba sở hữu tương tác đến Biển và Sóng được đa dạng người ham mê đấy là cố nữ thi sỹ Xuân Quỳnh (1942 – 1988). Xuân Diệu, nhà thơ tình nức tiếng của phong trào thơ mới, với sự phóng khoáng đa tình cũng đã "mượn hình tượng sóng” để nhắc lên tình cảm nồng nàn, mãnh liệt của mình:
Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ, thật êm
Hôn êm ả mãi mãi
Đã hôn rồi, hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt…
Còn có Xuân Quỳnh, nữ thi sỹ mang rộng rãi bài thơ tình nổi danh như “Thuyền và biển” thì con sóng trong thơ của chị vừa “Dữ dội’ lại vừa “dịu êm” vừa “Ồn ào” lại vừa “lặng lẽ“ như chính tính bí quyết của người đàn bà vậy. Bên bên cạnh có khi họ thật lặng lẽ, đằm thắm, dịu dàng nhưng bên trong lại ẩn cất một tâm hồn khát khao yêu thương, có tình ái mãnh liệt, dữ dội biết bao. Xuân Quỳnh đã cực kỳ tài ba khi đưa cặp đôi phạm trù nội dung mang tính đối nghịch đi ngay lập tức nhau nhằm tạo ra sự so sánh giữa cái mạnh mẽ, ồn ã và mẫu dịu êm, im lẽ qua đấy nhằm bộc lộ tính cách đan xen, đa chiều của người phụ nữ, nhất là lúc họ đang yêu.Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và yên lẽ
Sông ko hiểu nỗi mình
Sóng tậu ra tận bể
Chúng ta còn cảm nhận, đằng sau ý nghĩa đó là biểu thị của sự xâu xé về tâm cảnh của người phụ nữ, vì khi yêu phụ nữ thường bắt buộc hy sinh, chịu đựng đa dạng hơn. Mà ái tình thường cũng gặp đa dạng trắc trở, không bao giờ bình yên, phẳng lặng, đôi lúc còn ẩn đựng đa dạng dông bão.
Ôi con sóng ngày xưa
và ngày sau cũng thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Tình yêu đối có Xuân Quỳnh vượt qua cả phạm vi của thời kì và ko gian, điều đó nhắc lên rằng, ví như thực sự là ái tình chân chính thì nó luôn vĩnh cữu, sống mãi có thời gian, khắc sâu vào tâm khảm, trí tưởng của con tim cho dù đấy là quá khứ, ngày nay hay tương lai. Và tuy sở hữu nhiều cung bậc tình cảm khác nhau nhưng tình ái thì muôn thuở vẫn thế!
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về Anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Đứng trước biển cả bao la, hùng vĩ thi sĩ thấy mình thật nhó bé và muốn được chiêm nghiệm lại cuộc sống, chiêm nghiệm về tình yêu. Từ các qui luật, hiện tượng ngẫu nhiên của biển cả, nhà thơ đặt câu hỏi “Từ nơi nào sóng lên", “gió khởi đầu từ đâu?” và lại can hệ “Em cũng ko biết nữa, lúc nào ta yêu nhau”. Như nhà thơ Xuân Diệu cũng đã nói: “Nào ai định nghĩa được tình yêu”, Xuân Quỳnh cũng ko thể giảng nghĩa nổi tình yêu. Chỉ biết rằng, tình yêu đến như một lẽ tự nhiên, thường tình. Đó là cơ duyên, là sự giao hoà, cộng hưởng về rung động cộng nhịp đập của hai con tim, mà ko ai có thể sắp đặt hoặc cưỡng lại được.
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ tới anh
Cả trong mơ còn thức
Có lẽ đây là khổ thơ mà tôi ý hợp tâm đầu nhất trong cả bài thơ, ái tình của người nữ giới tuy mãnh liệt, mạnh mẽ là thế nhưng cũng vô cùng e ấp, sâu kín, với lúc được che giấu, ẩn đựng bên trong, như những con sóng ngầm dưới lòng đại dương, mà đã là sóng ngầm thì rất dữ dội, có thể gây bắt buộc dông bão!
Lòng em nhớ tới anh
Cả trong mơ còn thức
Sức mạnh ái tình đã vượt lên cả qui luật khi không của con người, thường khi ngủ là lúc mà người ta quên đi tất cả. Nhưng, sở hữu Xuân Quỳnh vì nỗi nhớ người thương quá lớn, quá mạnh mẽ, luôn túc trực trong lòng, phải ngay cả trong giấc ngủ, giấc mơ nhưng vẫn thức để nhớ về Anh! Cái hay, cái tài giỏi là ở chỗ đó. Nếu như Xuân Quỳnh kể trong giấc mơ Em gặp Anh thì ấy lại là chuyện thường tình, vì bất cứ ai cũng mang thể làm cho được điều đó. Bởi lẽ, khi trong lòng người ta nghĩ nhiều tới một ai đó, nghĩ rộng rãi về 1 điều gì đấy thì lúc ngủ người ta thường mơ thấy nó. Nhưng sở hữu lẽ , “trong mơ" mà “còn thức” vì quá nhớ Anh thì chỉ có mỗi Xuân Quỳnh!
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - 1 phương.
Đất có bốn mùa: Xuân – Hạ – Thu – Đông; trời sở hữu bốn hướng: Bắc – Nam – Đông – Tây. Nhưng với người đàn bà khi yêu thì chỉ với 1 hướng duy nhất, ấy là: Anh! Dù khiến cho gì, ở đâu, ở chân mây góc bể nào họ cũng luôn hướng về người mình yêu, sống tốt, sống đẹp cho nhau. Tình yêu của người phụ nữ thật cao thượng và bao dung, đó còn là sự hy sinh, thủy chung son sắt, đợi chờ khi xa người yêu.
Ở bên cạnh kia đại dương
Muôn vàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời bí quyết trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Tình yêu dù mãnh liệt, dữ dội tới mấy cũng không thể vượt qua qui luật khắc nghiệt của cuộc đời, cũng mang khi gặp cần trắc trở, chia ly, đấy là lẽ tất nhiên. Nhưng không vì thế mà ái tình mất đi vẻ đẹp vĩnh hằng, hay sớm bị lãng quên; mà qua năm tháng, càng rộng rãi thử thách tình ái đó càng lớn lên, thắm thiết, sâu sắc đẹp hơn. Dù có thể, ái tình ấy, như các con sóng bên cạnh khơi xa ko thể đến được bến bờ của hôn nhân, hạnh phúc nhưng ấy cũng sẽ là một ký ức, kỷ niệm đẹp trong đời của mỗi con người, giả dụ chúng ta biết nâng niu, trân trọng, gìn giữ, như một món quà quí giá mà cuộc sống đã tặng thưởng cho ta!
12. Phân tích khổ 5 6 bài Sóng
Xuân Quỳnh là một nữ thi sĩ có phong bí quyết nghệ thuật độc đáo. Những sáng tác của nhà thơ vừa sở hữu nét mạnh mẽ, táo tợn lại vừa đằm thắm, thiết tha. Xuân Quỳnh đã đóng góp cho nền thơ Việt Nam cực kỳ phổ biến tập thơ hay và ý nghĩa. Trong đấy nên đề cập tới những tập thơ: Hoa dọc chiến hào (1968), Sân ga chiều em đi (1984)... Bài thơ “Sóng” là 1 trong những bài thơ hay và đặc dung nhan nhất.
“Sóng” được Xuân Quỳnh sáng tác vào năm 1967 trong các ngày kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt. Bài thơ nhằm phân bua nỗi nhớ nhung và khát vọng trong tình yêu của người phụ nữ. Đó cũng là những tình cảm đẹp đẽ nhằm trao tặng cho người mình yêu. Điều đấy được biểu thị rõ ràng nhất trong hai khổ thơ năm và sáu của bài thơ:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương
Nói về tình yêu sở hữu vô cùng đa dạng thi sĩ lấy các hình ảnh khác nhau để biểu trưng cho đồ vật tình cảm đó và Xuân Quỳnh đã lựa tìm hình tượng “sóng” để trình bày cho tình yêu xuyên suốt trong bài thơ. Sóng là hiện thân cho tình yêu, cho người con gái đang yêu. Sóng cũng có tới phổ biến cung bậc cảm xúc cho người đọc. Hình tượng sóng trong hiện thực mà chúng ta thường thấy nó cũng như vậy, mang rất rộng rãi các trạng thái khác nhau, thậm chí là đối ngược nhau như: “Dữ dội và dịu êm/ Ồn ào và lặng lẽ”. Nhờ vào những liên can về hình tượng con sóng mà chúng ta thấy được những đặc trưng của tình ái đôi lứa mà được biểu đạt chính yếu bằng nỗi nhớ:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Bằng việc lặp lại hai lần từ “con sóng” và đi kèm sở hữu nó là những vị trí khác nhau. “Sóng trên mặt nước” là con sóng ở bề nổi bên trên mà người ta sở hữu thể dễ dàng thấy được còn sóng dưới lòng sâu là những con sống ngầm dưới mặt nước ta khó lòng mang thể biết được. Như ta đã biết sóng là tượng trưng cho tình yêu, cho nỗi nhớ. Trong tình yêu, khi người ta xa phương pháp nhau thường mang lại sự nhớ nhung tha thiết. Có các người đem nỗi nhớ nhung ấy giấu trong lòng, ko phân trần với ai và cũng với các người họ bày tỏ, biểu thị nỗi nhớ ấy ra bên ngoài. Chúng ta có thể dễ dàng thấy được sóng là 1 hình ảnh hàm súc, gợi tả, gợi cảm và cũng là nét đặc sắc đẹp trong phong cách nghệ thuật của Xuân Quỳnh.
Sóng là hình ảnh tượng trưng trạng thái bất ổn định của tình yêu. Xuân Quỳnh đã tỏ bày nỗi nhớ trong ái tình bằng hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng “Ôi con sóng nhớ bờ”, “sóng” còn là tượng trưng cho người con gái trong tình yêu khi nhớ về người con trai đấy là “bờ”. “Sóng” và “bờ” là hai hình ảnh sóng đôi nhau không tính đời thực, con “sóng” dù với đi xa đến mấy cũng trở về mang “bờ”. Khi rời xa nhau thì sự nhớ nhung lại trỗi dậy mạnh mẽ tới nỗi “Ngày đêm không ngủ được”. Nỗi nhớ túc trực biến thành sự thao thức tới nỗi không ngủ. Đến đây ta có thể thấy được sự quen thuộc mà những ai đã và đang yêu đều trải đời qua. Không chỉ tiêu dùng hình ảnh ẩn dụ mà Xuân Quỳnh còn miêu tả trực tiếp:
Lòng em nhớ tới anh
Cả trong mơ còn thức
Từ “sóng” sở hữu “bờ” đã chuyển sang thành “anh” với “em”. Anh sở hữu em giống có con sóng và bờ kia, cũng cất đựng các cung bậc cảm xúc như vậy ấy là nỗi nhớ trong em cũng ko kém cạnh gì với sóng. Nếu như “sóng” hôm mai ko ngủ, thao thức thì em ở một cấp độ cao hơn đó là thức ở chính trong giấc mơ của mình. Ý nói rằng dù thức hay ngủ thì nỗi nhớ vẫn xâm chiếm. Nỗi nhớ ấy còn được nhấn mạnh hơn nữa trong bốn câu tiếp theo:
Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - 1 phương
Tác fake đã sử dụng phép đối lập giữa “Bắc và Nam”, giữa “xuôi và ngược” để biểu hiện nỗi nhớ và ái tình tha thiết của cô gái với chàng trai. Thông thường người ta thường đề cập “xuôi Nam”, “ngược Bắc” nhưng Xuân Quỳnh đã đề cập trái lại qua đấy cho thấy tình yêu không theo một quy luật chủ thể, có thể đi trái lại view mang thực tế. Có thể nhắc dù ở bất cứ đâu, dù có muôn vàn những khó khăn, bí quyết trở thì người con gái ấy vẫn thủy chung, son sắt một lòng với người mình yêu thương.
Đoạn thơ thể hiện các tâm can xao xuyến, trằn trọc đi kèm với những nhiệt thành ham mê của người con gái trong tình yêu. Qua đó cũng biểu lộ nỗi khát vọng tình yêu, thèm khát được yêu thương được nếm trải các cung bậc tình yêu trong cuộc sống của nhà thơ.
13. Phân tích 4 khổ đầu bài Sóng
Trong những thi sĩ nữ, Xuân Quỳnh được xem là nữ hoàng của tình yêu. Xuân Quỳnh viết đa dạng đề tài về cuộc sống đời thường nhưng ái tình với lẽ là đề tài thành công, gây được tiếng vang lớn nhất trong sự nghiệp văn chương của bà. Trong tiếng thơ của Xuân Quỳnh luôn thổn thức nỗi lòng yêu thương trân thành, mãnh liệt nhưng cất chan âu lo, dự cảm chẳng lành. Đến có Sóng, hồn thơ đấy lại được biểu thị đậm nét hơn qua bốn khổ thơ đầu của bài thơ. Bốn khổ thơ cất chan khát vọng tha thiết, nhiệt liệt và cả các cheo leo của người nữ giới trong tình yêu.
Tròng bài thơ nổi bật lên là hai hình tượng sóng và em. Song hành sở hữu sóng là em. Em là dòng tôi người nữ giới trong tình yêu. Và để đối chiếu với em, soi chiếu rõ nét cho em, thi sĩ đã mượn hình ảnh của sóng. Dù là em hay là sóng quy tụ lại cũng chính là tượng trưng cho loại tôi của chính tác giả, cho tình yêu nồng nàn, mãnh liệt si của bà.
Biểu hiện đầu tiên ấy chính là các thèm khát về tình ái và hạnh phúc đời thường của người phụ nữ.
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và yên lẽ”
4 tính từ đặc tả: “dữ dội; dịu êm; ồn ào; im lẽ” đã cho ta thấy trạng thái phong phú, thất thường của những cơn sóng trên mặt biển khơi xa: lúc thì dữ dội khi thì lặng lẽ. Và tâm trạng người đàn bà trong tình ái có lẽ cũng vậy lúc thì nồng nhiệt, si khi lại xa xôi, nhạt nhòa. Tuy nhiên đằng sau loại thất thường ấy lại muốn kể lên điều gì? Há chăng buộc phải muốn chỉ ra rằng tâm hồn người đàn bà trong tình ái là tâm hồn mỏng manh, nhạy cảm., và cực kỳ dễ thương tổn hay sao. Nhưng dù bình im dù dữ dội thì vãn là sóng và dù mãnh liệt hay lạnh lùng thì đó vẫn là tình yêu. Tuy xa mà gần, tuy nhìn sóng xa nhưng mà nhắc lên nỗi lòng, tâm tư đau đáu.
Có lúc dữ dội có khi ồn ào nhưng kết lại vẫn là “lặng lẽ” và “dịu êm”. Đằng sau những biểu thị bất thường trog tình yêu, sau tất cả về sâu thẳm người đàn bà cũng chỉ muốn tìm kiếm cho bản thân 1 bến bờ tình yêu hạnh phúc, an yên. Đó sở hữu lẽ là ý nghĩa sáng nhất mà Xuân Quỳnh muốn nhắn gửi qua đôi loại thơ mở đầu.
Và rôi người đàn bà đã mạnh dạn hơn, chủ động hơn:
“Sông không hiểu nổi mình
Sóng chọn ra tận bể”
Hai câu thơ xuất hiện hai ko gian tương phản: sông- biểu trưng cho không gian nhỏ bé, chật hẹp. Bể gợi một không gian lớn hơn, sâu hơn. Ở trong lòng sông chật hẹp, phạm nhân túng, sóng ko thể hiểu nổi mình, không thể thỏa các ước mơ của mình buộc phải sóng đã chủ động tậu ra tận bể để tự khám phá, để khát khao. Sóng muốn được sống thỏa là mình, được đắm say mang các ước mớ tình ái vĩ đại của bản thân. Cũng giống như tâm sự người nữ giới khao khát cháy bỏng vượt qua giới hạn để tìm kiếm sự tri kỉ tri kỉ, được sống là chính mình, được vươn ra mẫu đích trong cuộc sống nhân duyên. Người nữ giới luôn hiền hòa nhưng trong ái tình họ lại quyết liệt và chủ động vô cùng.
Trong đoạn thơ ta đã thấy được vẻ đẹp của người phụ nữ trong tình yêu: một tâm hồn phong phanh và một khao khát mãnh liệt nhất, tự do và phóng khoáng nhất được đắm chìm, yêu thích trong ái tình sẻ chia; đích thực.
Nỗi khát vọng ái tình luôn rạo rực trong trái tim mỗi con người
“Ôi con sóng ngày xưa
Và hiện nay vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Con sóng đặt giữa hai trạng từ chỉ thời gian: “ngày xưa- ngày nay” , triệu triệu năm trước và hàng ngàn năm sau những con sóng vẫn cứ sớm hôm dạt dào trên mặt biển. Sóng là em, soi chiếu cho em và cũng chính bởi thế các con sóng cũng chính là các con sóng lòng, con sóng tinh yêu lúc nào cũng dạt dào, cuộn trào trong trái tim nhiệt tình của người phụ nữ. Ngày xwua thế và ngày sau vẫn thế. Tình yêu là vĩnh hằng và vô tận.
Ý niệm vĩnh hằng ko chỉ hiện qua thời gian mà còn hiện qua không gian. Biển tựa như lồng ngực lớn lao đất trời. Nhịp đật của sóng giống như khá thở cồn cào của biển. Còn biển còn sóng và còn con người thì sẽ mãi còn yêu thương bất diệt. Chữ “trẻ” được khéo léo đặt cuối mẫu thơ như muốn nhấn mạnh tình ái là sức sống, là nhịp đập của tuổi trẻ, tình ái có đến sự tươi tắn, viết lên thanh xuân sở hữu ý nghĩa cho cuộc đời mỗi người phụ nữ. Xét đi xét lại thì xét cho cùng ko chỉ riêng thi sĩ mà bất cứ ai cũng đều thèm khát cháy bỏng 1 ái tình vĩnh hằng, trường tồn với ko gian, thời gian.
Cái say mê thèm khát trong tình ái đã được thể hiện một bí quyết thật đẹp, thật tài tình và trân thành.
Người nữ giới trân trọng ái tình và do vậy họ luôn muốn được tìm tòi các bí mật trong tình yêu:
“Trước muôn trùng sóng biển
Em nghĩ về anh em
Em nghĩ về biển lớn
Tự khi nào sóng lên?”
Hàng loạt các câu thơ được khởi đầu bằng cấu trúc: “Em nghĩ” gợi đến biết bao những trăn trở, nghĩ suy trong trái tim người phụ nữ. Trăn trở được kiếm tìm, được trả lời bao âu lo suy tư trắc trở. Không còn ẩn mình trong hình tượng sóng nữa, hình ảnh em ở đây đã được nổi lên, đặt trước cái mênh mông đát trời. Đối diện mang không gian rộng lớn, bao la, nhà thơ bất giác đối sánh chiếu mang loại mệnh mông, vô hạn của tình yêu. Nhưng đâu chỉ mênh mông đâu chỉ bất tận đại dương đầy bão tố kia cất chứa biết bao bí ẩn, khiến cho trong lòng người phụ nữ lúc này dâng lên bao trăn trở, băn khoăn, mong muốn tìm kiếm lời giải đáp. Có lẽ rằng chỉ lúc yêu con người ta mới thèm khát đến thế, khao khát được khám phá, được giải đáp và được thấu hiểu tới tận cùng cỗi nguồn của nó. Hình ảnh người nữ giới ở đây hiện lên thật đẹp, nét đẹp đặc biệt, thật thân thiện và đáng trân trọng.
Nối tiếp những nghĩ suy ấy là câu đáp:
“Sóng khởi đầu từ gió”
Câu giải đáp chóng vánh. Nhưng những trằn trọc nào đâu mang giới hạn lại ở đó. Cũng giống như những cơn sóng miên man, dập dìu nỗi băn khoăn của người đàn bà cũng do đó mà nối tiếp đến vô tận:
“Gió bắt đầu từ đâu”
Sóng từ gió còn gió lại tự đâu? Sự vật tiếp nối như dập dồn để rồi đáp lại bằng sự bối rồi nghẹn ngào:
“Em cũng không biết nữa”
Hình ảnh em lại xuất hiện thế nhưng lại xuất hiện với chiếc lắc đầu ngượng ngùng bất lực, mẫu lắc đầu nụng nịu nhưng đầy bối rối và hạnh phúc. Tuy thế lại vô cộng đặc trưng bởi dòng lắc đầu được đặt chơi vơi giữa hai câu hỏi:
“khi nào ta yêu nhau”
Không biết chơi vơi giữa gió và tình yêu. Không biết gió với từ đâu và càng ko không thể cắt nghĩa được hạnh phúc, không biết được lúc nào ta yêu nhau? Vì sao ta yêu nhau. Đó cũng chính là các bí mật ngàn đời của tình yêu và chính các bí mật này đã làm cần những quyến rũ siêu riêng của tình yêu. Cũng giống như ông hoàng Xuân Diệu từng nói: “Làm sao giảng nghĩa được tình yêu”. Tình yêu là thế, mặc dù sở hữu không thể hiểu nhưng vân bất chấp thả mình, si mê trong nó. Tình yêu khiến cho cho trực cảm luôn đi trước lí trí. Đây cũng chính là lúc con người sống thật nhất với cảm xúc của mình. Tình yêu vượt qua đa số lý trí, tất cả tuyệt vời toàn bộ quy luật trần thế.
Trôi chảy theo mạch xúc cảm, bốn khổ thơ đầu đã vẽ phải nét đẹp rất Á Đông của người phụ nữ trong tình yêu. Đó là thèm khát được dâng hiến, đắm chìm trong ái tình dạt dào, nồng cháy và vĩnh cửu. Bài thơ còn toát lên nét đẹp hiện đại, vô cùng riêng điển hình cho phong bí quyết thơ Xuân Quỳnh thời kì đầu. Sau này dù cho nhiều đắng cay nhưng thèm khát đó vẫn cháy bỏng trong trái tim nồng nhiệt của nhà thơ.